Masada Kazanılan Savaş: Sevr’den Lozan’a

Yakın tarihimizin en önemli dönüm noktalarından biri olan Lozan Antlaşması, sadece bir diplomatik belge değil, aynı zamanda bir milletin varoluş mücadelesinin uluslararası alanda kabulüdür. Bu yazıya başlarken aklımda sürekli aynı soru döndü durdu: Lozan olmasaydı, bugün neyi konuşuyor olurduk? Belki bağımsızlık yerine hâlâ kapitülasyonların esiri bir ülkeyi, belki de haritalarda silinmiş bir milleti tartışıyor olurduk. O yüzden Lozan'ı sadece bir antlaşma değil, bir milletin onuruyla yeniden ayağa kalkışının simgesi olarak görmemiz gerekiyor.

Lozan’ın ne anlama geldiğini anlayabilmek için biraz geriye, Sevr’e ve hatta Mondros’a dönmek gerek. 1918'de Osmanlı İmparatorluğu'nun fiilen sonunu getiren Mondros Mütarekesi imzalanmıştı. Ardından 1920’de Sevr Antlaşması dayatıldı. Bu antlaşma, bir milletin yalnızca topraklarını değil, geleceğini, egemenliğini ve onurunu da elinden alan bir metindi. Anadolu'nun ortasında küçücük bir bölge bırakılmış, kalan her yer işgal güçlerine peşkeş çekilmişti. Ancak bu halk, tarihte defalarca yaptığı gibi, bir kez daha teslim olmadı. Mustafa Kemal Paşa önderliğinde verilen Kurtuluş Savaşı, yalnızca bir askerî direniş değil, bir milletin yeniden doğuşuydu.

O doğuşun en önemli sonuçlarından biri ise Lozan’dı. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan bu antlaşma, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu senedi gibiydi. Her ne kadar barış görüşmeleriyle sonuçlanmış gibi görünse de, aslında diplomasi masasında verilen yeni bir mücadeleydi. Savaş meydanlarında kazanılan zaferin, siyaset diline tercümesiydi. İsmet Paşa, Lozan görüşmelerinde sadece devlet adamı değil, aynı zamanda milletin sesi oldu. O meşhur sözü hâlâ kulaklarımızda: “Efendiler, biz buraya Sevr’i yırtmaya geldik.” Ve gerçekten de öyle oldu.

Lozan Antlaşması'yla beraber, Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası arenadaki konumu sağlamlaştı; tam bağımsız bir devlet olarak kabul edildik. Bu anlaşma sayesinde kapitülasyonlar tarihe karıştı, Osmanlı'dan kalan borçlar yeniden yapılandırıldı ve ülke sınırlarımız büyük ölçüde güvence altına alındı. Boğazlar üzerindeki egemenlik belli bir geçiş süreciyle düzenlendi, ancak o da zaman içinde Türkiye lehine değiştirildi. En önemlisi de, bu ülkenin halkı artık kendi kaderine kendisi karar verecek bir konuma gelmişti. Bu kazanımlar, sadece metinlerde değil, halkın hayatında da gerçek etkiler yaratmıştı. Lozan, işte bu yüzden sadece siyasi değil, aynı zamanda sosyolojik bir başarıdır.

Bugün hâlâ Lozan üzerine çeşitli iddialar, şehir efsaneleri ya da komplo teorileri ortaya atılıyor. Antlaşmanın süresi doluyormuş gibi, içinde gizli maddeler varmış gibi söylentiler dolaşıyor. Oysa uluslararası antlaşmalar süresizdir. İptal edilmedikçe ya da taraflar arasında yeni bir antlaşma yapılmadıkça geçerliliğini korur. Lozan da bu anlamda, hâlâ Türkiye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü uluslararası alanda garanti altına alan temel metindir. Bu tür iddialar, sadece tarihi çarpıtmakla kalmaz, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin temel taşlarını sorgulamak gibi tehlikeli bir zihniyeti de içinde barındırır.

Lozan, sadece geçmişin değil, bugünün ve yarının da meselesidir. Bugün yaşadığımız pek çok hukuki ve siyasi meselede, arka planda hâlâ Lozan’ın etkisi vardır. Bu nedenle Lozan’a sahip çıkmak, yalnızca bir tarihî olaya sahip çıkmak değil; bir milletin bağımsızlığına, egemenliğine ve geleceğine sahip çıkmaktır. Unutmamalıyız ki tarih sadece geçmişte yaşanmaz, aynı zamanda bugün de devam eder. Eğer Lozan’a sahip çıkmazsak, gelecekte benzer antlaşmaları masada değil, yine cephede konuşmak zorunda kalabiliriz.

Genç nesillerin, Lozan’ı sadece bir tarih dersi konusu olarak değil, bir bilinç olarak öğrenmesi gerekiyor. Çünkü Lozan, bu milletin “ben de varım” dediği gündür. O gün, Türk milleti dünyaya bir kez daha dik durarak bağımsızlık mesajı vermiştir. Her satırı mücadeleyle yazılmış bu antlaşmayı anlamak, bugünü ve geleceği anlamaktır.

Bu yüzden, Lozan sadece geride bıraktığımız bir zafer değil; o, aynı zamanda geleceğimizin de teminatı. Belki de tam da bu yüzden bazı çevreler Lozan'ı sürekli gündeme getirip tartışmaya açmaya çalışıyor. Ama biz bu kısır tartışmalara prim vermemeli, elde ettiğimiz bu büyük kazanıma odaklanmalıyız. Çünkü Lozan, dün olduğu gibi bugün de dimdik ayakta. Ve biz de buradayız; bağımsız ve özgür bir şekilde!

Saygılarımla.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Zamanın Ötesinde Yaşayan Hatıralar, Paylaşılan Anlar ve Kalıcı Duygular

Resim
Hayat, hızla akıp giden bir zaman dilimidir. Bazen, zamanın ne kadar hızlı geçtiğini anlamadığımız anlar olur. Ancak, bazı dönemler vardır ki, bu hızlı akış içinde zamanın durduğu gibi hissederiz. Yıllar geçse de bu özel anlar hafızamızda canlı bir şekilde varlıklarını sürdürürler. İçinde bulunduğumuz anı, o anı hissettiğimiz duyguyu kaybetmeden, zihnimizde bir hatıra olarak saklarız. Bu özel kesitler, öylesine önemli izler bırakır ki, adeta bir ömür boyu bizimle kalır. Bu unutulmaz kesitleri iç dünyamızda saklarız. Bir tebessüm, bir bakış, birkaç kelime; bazen bunlar çok değerli izler yaratabilir. Küçük bir anlık mutluluk, bir gülümseme ya da bir dostun sıcak bakışları, yıllar sonra bile silinmeyen bir iz bırakabilir. Tıpkı eski bir fotoğrafın ya da yazının taşıdığı his gibi, bu tür hatıralar zamanla silinmeyen, içimizdeki bir parça haline gelir. Fotoğraflar ya da yazılar, geçmişi hatırlatmanın ötesinde, o anı yaşarken hissettiklerimizi de yeniden canlandırır. Bir fotoğraf, bazen ...
Devamı

Türk Hava Kurumu’nun 100 Yılı Türkiye Havacılık Sanayisinin Doğuşu ve Cumhuriyetin Gökyüzündeki İzi

Resim
Türk Hava Kurumu, yüz yıllık geçmişiyle, kökleri Anadolu’nun bağrına, dalları ise gökyüzüne uzanan ulu bir çınar gibi… Sadece bir havacılık kurumu değil; aynı zamanda bir milletin hayallerini, umutlarını ve göklere olan sevdasını taşıyan onurlu bir yürüyüşün adı. Cumhuriyetimizin doğuşuyla aynı yıllarda filizlenen bu kurum, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ileri görüşlü liderliğinde, “istikbal göklerdedir” sözüyle yola çıktı. O söz, sadece bir hedef değil, bir milletin ufkunu belirleyen bir pusula oldu. 1925 yılında, henüz genç Cumhuriyet’in temelleri yeni atılmışken, büyük zorluklar ve yokluklar içinde kurulan Türk Hava Kurumu, o günlerde bir hayal gibiydi. Ancak bu hayal, kararlılıkla, inançla ve büyük bir vatan sevgisiyle gerçeğe dönüştü. İlk uçuş denemeleri, küçük atölyelerde elde imkânlarla üretilen planörler, birkaç idealist mühendisin, teknisyenin ve pilotun omuzlarında yükselmeye başladı. Her bir kanat çırpışı, bu toprakların geleceğe olan inancının bir göstergesiydi. Zamanla ...
Devamı

10 Kasım: Saat Dokuzu Beş Geçe

Resim
Her yıl aynı gün, aynı saatte ülkenin üstüne tarifsiz bir sessizlik iner. Sirenler çalar, rüzgâr bile yavaşlar sanki. O an, herkesin içinden bir şeyler geçer… Hüzün, saygı, özlem, minnet; hepsi birbirine karışır. Saat dokuzu beş geçe, takvim yaprakları aniden geçmişe döner. Çünkü o an, sadece bir zamanı değil, bir milleti anlatır. O an, Türk milletinin kalbinin aynı ritimde attığı andır. Her 10 Kasım sabahı pencereden dışarı baktığımda, şehrin bir anda durduğunu hissederim. Arabalar yavaşlar, insanlar hareket etmeyi bırakır. Genç, yaşlı, çocuk… Herkes o sirenin sesiyle başını öne eğer. O bir dakikalık sessizlikte milyonlarca yürek aynı duyguda birleşir . Sanki gökyüzü bile ağlamakla gülmek arasında kalır. O sessizliğin tam ortasında, zihnimde bir ses yankılanır: “Beni görmek demek, yüzümü görmek değildir. Fikirlerimi, duygularımı anlamaktır.” Atatürk’ün bu sözü aklımıza gelir ve o an şunu anlarız: O aslında hiçbir yere gitmedi. Bizimle, içimizde, her yerde. Atatürk’ü anlatmak ...
Devamı